Η ιστορία του μαρμάρου είναι συνηφασμένη με τα ελληνικά μάρμαρα γνωστά σ’ όλο τον κόσμο από την αρχαιότητα που έχουν ταυτιστεί με τα μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα όλων των εποχών. Αποτελούν αντικείμενο θαυμασμού και προκαλούν έκσταση σε όσους τα αντικρίζουν για πρώτη φορά. Στην αρχαία Ελλάδα το μάρμαρο χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα στις κατασκευές, καθώς οι αρχιτέκτονες και οι γλύπτες της εποχής ανακάλυψαν πολύ γρήγορα ότι μπορεί να προσφέρει σε κάθε έργο ξεχωριστή γοητεία και με τη φυσική ομορφιά του να μετατρέψει την άψυχη κατασκευή σε έμψυχο έργο τέχνης.

Στο πέρασμα των αιώνων δεν έχει βρεθεί κάποιο άλλο υλικό με τόσες χαρισματικές ιδιότητες, ένα υλικό που να συγκινεί βαθιά την ανθρώπινη ύπαρξη, να αγγίζει τρυφερά τις πιο ευαίσθητες χορδές της και να την παρασύρει στον κόσμο της αισθητικής. Πολλά θα μπορούσε να γράψει κάποιος για τα λευκά ελληνικά μάρμαρα που χρησιμοποιήθηκαν ευρύτατα στην αρχιτεκτονική και γλυπτική και έδωσαν ανεπανάληπτα έργα τέχνης που μας μεταφέρουν μέχρι σήμερα με μοναδική ζωντάνια τον παλμό ζωής, τη σκέψη και τη φιλοσοφία ενός ολόκληρου πολιτισμού.

Από τον Παρθενώνα, το Ερέχθειο και τα Προπύλαια της Ακρόπολης των Αθηνών, μέχρι την τελευταία γωνιά της ελληνικής γης, όπου υπάρχουν αρχαία ευρήματα, πλανάται με την ίδια ένταση το αρχαίο αθάνατο πνεύμα. Και πόσο ακόμη αισθησιασμό εκπέμπουν η Αφροδίτη της Μήλου, η Νίκη της Σαμοθράκης, ο Ερμής του Πραξιτέλη και τόσα άλλα γλυπτά αριστουργήματα που κοσμούν μουσεία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό! Τα γλυπτά αυτά, φυσικότατες αναπαραστάσεις φανταστικών ή υπαρκτών μορφών εκείνης της εποχής, μαγνητίζουν τον παρατηρητή, λες και το μάρμαρο είναι ένα εύπλαστο μαλακό υλικό που μπορεί να πάρει οποιαδήποτε μορφή με ένα απλό άγγιγμα του γλύπτη και όχι ένα πέτρωμα που λαξεύεται υπομονετικά με ειδικά εργαλεία, για να μετατραπεί στο τέλος σε μνημειώδες έργο τέχνης.

Είναι πολύ γνωστό ότι το μάρμαρο και ο ασβεστόλιθος έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή ιερών κτιρίων από τους προϊστορικούς χρόνους. Οι Αιγύπτιοι ήταν οι πρώτοι που έκτισαν τις περίφημες πυραμίδες περίπου 4.500 χρόνια πριν με εκατομμύρια ασβεστολιθικά τεμάχια. Έλληνες ταξιδιώτες που επισκέφτηκαν το Νείλο μετά το 650π.Χ. περίπου εντυπωσιάστηκαν από το μέγεθος των αγαλμάτων και ναών και έμαθαν γρήγορα πώς να δημιουργούν τα δικά τους καλλιτεχνήματα. Τα πρώτα μνημειακά παραδείγματα Ελληνικής γλυπτικής εμφανίστηκαν από το 630π.Χ. Κατά την ίδια περίοδο άρχισε η χρησιμοποίηση του μαρμάρου για ναούς στην Κρήτη και στις Μυκήνες. Κατά το τέλος της αρχαϊκής περιόδου τα μαρμάρινα γλυπτά προικίστηκαν με εμφάνιση περισσότερο φυσική και ανατολικά αληθινή. Σύμφωνα με τον Πλίνιο οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν σχεδόν αποκλειστικά το λεπτόκοκκο λευκό μάρμαρο της Πάρου για τη δημιουργία των αγαλμάτων τους. Ο Φειδίας και άλλοι διάσημοι γλύπτες συναγωνιζόταν μεταξύ τους στη σμίλευση των ιερών αγαλμάτων.

Η ιστορία του μαρμάρου…

…συνεχίζεται τον 6ο και κυρίως τον 5ο π.Χ. αιώνα με την εξόρυξη των ελληνικών μαρμάρων να γίνεται περισσότερο εντατική . Στη γλυπτική το μάρμαρο χρησιμοποιήθηκε πολύ νωρίς. Ήδη από τη Μέση Νεολιθική εποχή, 5.000π.Χ. περίπου, έχουμε μαρμάρινα γυναικεία εδώλια, ενώ αργότερα ακολουθεί και η σειρά των περίφημων κυκλαδικών. Αντίθετα, στην αρχιτεκτονική η χρήση του αρχίζει πολύ αργοτερα και είναι περιορισμένη στην αρχή. Με την έναρξη της κλασικής περιόδου (6ος π.Χ. αιώνας) το μάρμαρο χρησιμοποιείται σε πολλά μνημεία σε συνδυασμό με τον πωρόλιθο.

Αντιπροσωπευτικά δείγματα τέτοιων κατασκευών είναι ο ναός του Δία στην Ολυμπία, όπου άλλα αρχιτεκτονικά μέλη ήταν μαρμάρινα και άλλα πωρολιθικά, καθώς και ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς του οποίου μόνο η πρόσοψη ήταν από Παριανό μάρμαρο, ενώ ο υπόλοιπος είχε κατασκευαστεί από πωρόλιθο. Επίσης, στην Ακρόπολη των Αθηνών, οι μετόπες, τα γείσα και οι σίμες, ήταν από μάρμαρο και όλα τα άλλα μέλη από πωρόλιθο. Έτσι, φαίνεται ότι το μάρμαρο χρησιμοποιόταν τότε κυρίως για την κατασκευή των πλευρών των οικοδομημάτων που ήταν εκτεθειμένα στη βροχή, η δε διαφορά στο χρώμα των δύο υλικών εξαλειφόταν με την τοποθέτηση επιχρισμάτων στον πωρόλιθο.
Τον 5ο και 4ο π.Χ. αιώνα η χρήση του μάρμαρου επεκτάθηκε ακόμη περισσότερο. Τα λατομεία των Κυκλάδων προμήθευαν άφθονη πρώτη ύλη. Στην Πάρο εξορυσσόταν το λευκό, ομογενές και με χαρακτηριστική αυτοακτινοβολία μάρμαρο που ήταν γνωστό στους αρχαίους ως Πάριος λίθος ή λυχνίτης, γιατί η εκμετάλλευση γινόταν σε υπόγειες στοές με το φως των λυχναριών. Από το μάρμαρο αυτό κατασκευάστηκαν αριστουργήματα της γλυπτικής όπως ο Ερμής του Πραξιτέλη, η Αφροδίτη της Μήλου κ.ά. Επίσης, στην Νάξο εξορυσσόταν λευκό μάρμαρο που όμως ήταν ποιοτικά κατώτερο από εκείνο της Πάρου. Από τα ευρήματα των ανασκαφών συμπεραίνουμε ότι το Ναξιώτικο μάρμαρο χρησιμοποιήθηκε στο πρώτο μισό του 5ου π.Χ. αιώνα, τόσο στη γλυπτική όσο και στην αρχιτεκτονική και όχι μόνο στη Νάξο, αλλά και στην Ολυμπία, στην Αλίφειρα στο ναό της Αθήνας και στην Καλυδωνία. Λατομεία μαρμάρου υπήρχαν στην αρχαιότητα και σε άλλα νησιά όπως στην Ανάφη, Τήνο, Θάσο κ.ά.

Τα λευκά μάρμαρα της Θάσου ήταν καλής ποιότητας, αλλά δεν δουλεύονταν εύκολα επειδή ήταν πολύ χοντρόκοκκα. Η παραγωγή στο νησί άρχισε στις αρχές του 7ου αιώνα από Πάριους αποίκους (Herz, 1989), στην αρχή στο ΒΑ τμήμα στο λόφο της Ακρόπολης και στο ακρωτήρι της Φανερής, καθώς και στον όρμο του Αγίου Ιωάννη και στο ακρωτήρι Βαθύ. Αργότερα δημιουργήθηκε το λατομείο της Αλίκης στα ΝΑ που έγινε μία από τις κύριες πηγές μαρμάρου κατά τα κλασικά, ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια.

Εξάγονταν κυρίως στα γειτονικά νησιά, στις ακτές της Μακεδονίας, της Θράκης και της Μ. Ασίας, στην Αίγυπτο, ενώ αργότερα έγιναν περιζήτητα και στη Ρώμη. Το λατομείο της Αλίκης λειτούργησε χωρίς διακοπή από τον 6ο π.Χ. μέχρι τον 6ο μ.Χ. αιώνα, οπότε οι εργασίες φαίνεται ότι σταμάτησαν ξαφνικά, χωρίς να έχει εξαντληθεί το μάρμαρο. Σήμερα, κανένα άλλο Ελληνικό λατομείο δεν δίνει τόσο έντονα την εντύπωση ενός χώρου, όπου οι εργασίες έχουν μόλις σταματήσει. Κάτω από το νερό, κοντά στην ακτή, διακρίνονται έντονα αποσαθρωμένοι άφθονοι μαρμάρινοι όγκοι και αρχιτεκτονικά μέλη (π.χ. κίονες, βάσεις, κορμοί, σπόνδυλοι κλπ). Από κοντά διακρίνονται τα ίχνη που άφησαν οι λοστοί, οι σφήνες, το βελόνι. Στην ξηρά βλέπεις παντού τα υπολείμματα της κατεργασίας του μαρμάρου, «τα πελεκούδια». (η ιστορία του μαρμάρου συνεχίζεται σε επόμενο post)

Πηγή: Τα ελληνικά μάρμαρα

Θέλετε να μάθετε περισσότερα για την ιστορία του μαρμάρου; Καλέστε μας στο 210-6827496 ή επισκεφτείτε κάποια από τα παρακάτω κοινωνικά δίκτυα για να βρείτε περισσότερες φωτογραφίες και πληροφορίες για την ιστορία του μαρμάρου

– Προσθέστε μας στο Google+
– Ανακαλύψτε μας στο Facebook
– Ακολουθήστε μας στο Tweeter
– Δείτε μας στο Youtube
– Βρείτε μας στο Linkedln

Μάρμαρα Νικολάκη – Όριο μας, η φαντασία σας…