Ιστορία του μαρμάρου (Μέρος 2ο)… Αρκετά λατομεία μέ μάρμαρο είχε όμως και η Αττική τα οποία άρχισαν να λειτουργούν κυρίως μετά τους περσικούς πολέμους. Το καλύτερο από όλα τα μάρμαρα ήταν το λευκό μάρμαρο της Πεντέλης, ενώ κατώτερης ποιότητας ήταν το υποκύανο του Υμηττού, καθώς και ένα στικτό εύθρυπτο μάρμαρο από το Σούνιο που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του ναού του Ποσειδώνα.

Το Πεντελικό μάρμαρο εξορύσσεται σήμερα στις βόρειες πλαγιές του βουνού, αλλά σε πολύ μικρές ποσότητες. Η καλύτερη φλέβα του που την εκμεταλλεύτηκαν οι αρχαίοι, βρισκόταν στη ΝΔ

πλαγιά του Πεντελικού Όρους στην κοιλάδα της Σπηλιάς όπως ονομάζεται σήμερα η περιοχή και συγκεκριμένα άρχιζε σε μικρή απόσταση βόρεια της Μονής Πεντέλης και έφτανε μέχρι την κορυφογραμμή σε υψόμετρο περίπου 1.020m.

Μικρότερη εξόρυξη γινόταν στα ανώτατα τμήματα της Κοιλάδας της Χούνης, πιθανόν δε και σε άλλες θέσεις. Τα περισσότερα ίχνη από τις αρχαίες εργασίες έχουν επαλειφθεί με τη νεώτερη εξόρυξη και μόνο ένα αρχαίο λατομείο στην κοιλάδα της Σπηλιάς και σε υψόμετρο 700m περίπου, διατηρείται σήμερα σχετικά σε καλή κατάσταση. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα αρχαία λατομεία της Σπηλιάς ήταν 25 και κατά την αρχαιότητα εξορύχθηκαν από αυτά περισσότερα από 400.000m3 μαρμάρου. Η αρχαιότερη χρήση του Πεντελικού μαρμάρου χρονολογείται στο 570 π.Χ. στη γλυπτική.

Στην Αθήνα χρησιμοποιήθηκε πολύ στην κατασκευή μνημείων κατά την εποχή του Περικλή, αλλά και αργότερα στην Ελληνική και Ρωμαϊκή εποχή, ιδιαίτερα δε στα χρόνια του Ηρώδη του Αττικού που ήταν και «κτήτορας» των λατομείων.

Εκτός από τα λευκά μάρμαρα στην Ελλάδα εξορύσσονταν κατά την αρχαιότητα και πολλά έγχρωμα. Εκείνοι που εκμεταλλεύτηκαν περισσότερο τα λατομεία αυτά ήταν οι Ρωμαίοι και αργότερα οι Χριστιανοί. Ο πρασινωπός «κροκεάτης λίθος» που εξορυσσόταν στην περιοχή των αρχαίων Κροκεών, το κοκκινωπό μάρμαρο του Ταινάρου, ο «πράσινος Θεσσαλικός λίθος» (σερπεντινίτης Λαρίσης), το μάρμαρο Καρύστου ή «Καρυστία λίθος», το μαύρο μάρμαρο της Χίου, το πολύχρωμο Σκυριανό και ο πράσινος οφείτης (σερπεντινίτης) της Τήνου, ήταν από τα γνωστότερα μάρμαρα στην αρχαιότητα.

Σημαντικές ποσότητες αυτών των μαρμάρων μεταφέρονταν σε μεγάλες αποστάσεις, από την αρχαία Ρώμη μέχρι τα παράλια της Μικράς Ασίας, για την κατασκευή και διακόσμηση πολλών και επιβλητικών οικοδομημάτων. Κατά το τέλος της κλασικής περιόδου, μόλις πριν από την περίοδο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, υπήρξε μια αξιοσημείωτη μείωση στην κατασκευή ναών. Μόνο το ανατολικό τμήμα της Ελλάδος, η σημερινή παράκτια περιοχή της Μικράς Ασίας, είδε την ανέγερση των μεγαλοπρεπών ναών της Αρτέμιδος στην Έφεσο και της Ήρας στη Σάμο. Οι γλύπτες Πραξιτέλης, Σκοπάς και Λύσιππος απόκτησαν γλυπτική υπεροχή απαράμιλλη σχετικά με την ανατομία, καλλιτεχνία και σύνθεση.

Ιστορία του μαρμάρου…

… στην Ελληνιστική περίοδος είδε την παρουσία των μωσαϊκών μαρμάρου, την κατασκευή της Στοάς του Αττάλου στην Αθήνα και στο πεδίο της γλυπτικής τα φημισμένα αγάλματα της Νίκης της Σαμοθράκης, το σύμπλεγμα του Λαοκόοντα και του Θνήσκοντα Ξιφομάχου.

Η εξόρυξη του μαρμάρου συνεχίστηκε αδιάκοπα στην Ελλάδα με ελάχιστα μόνο διαλείμματα κατά τους βυζαντινούς χρόνους και την τουρκοκρατία. Στα τέλη του περασμένου και στις αρχές του αιώνα μας, η αγγλική εταιρεία «GRECIAN MARBLES» εκμεταλλευόταν συστηματικά πολλά λατομεία μαρμάρου σε διάφορες περιοχές της χώρας και εξήγαγε σημαντικές ποσότητες στη Δυτική Ευρώπη, συμβάλλοντας αποφασιστικά στη διάδοση των ελληνικών μαρμάρων στο εξωτερικό.

Εκτός όμως του ασβεστολίθου ή μαρμάρου χρησιμοποιήθηκαν και άλλα ανάλογα υλικά που εύκολα μπορούσαν να λατομευθούν και επεξεργαστούν. Π.χ. τα μεσαιωνικά τείχη και κτίρια της Ρόδου είναι κατασκευασμένα από παράλια πετρώματα.

Οι αρχαίες μαρτυρίες για τον τρόπο εξόρυξης των ελληνικών μαρμάρων είναι λίγες. Σύμφωνα με τις μελέτες των αρχαίων λατομείων που διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα, φαίνεται ότι οι μέθοδοι εκμετάλλευσης δε διέφεραν πολύ από τις σημερινές. Τα λατομεία διακρίνονταν σε υπαίθρια και υπόγεια όπως ήταν εκείνο της Πάρου, όπου εξορυσσόταν ο λυχνίτης.

Στα υπαίθρια λατομεία η απόσταση των όγκων γινόταν με τη δημιουργία κατακόρυφων και οριζόντιων αυλακιών με πριόνι και άμμο και στη συνέχεια άνοιγαν σε αυτά υποδοχές για σφήνες από σίδερο ή ξερό ξύλο το οποίο, όταν βρεχόταν, διογκωνόταν και βοηθούς στην απόσπαση του όγκου από το μητρικό πέτρωμα.

Ύστερα, ακολουθούσε η πρώτη λάξευση ή «πελέκησις». Με τον τρόπο αυτό έφευγε το περιττό βάρος και γινόταν ευκολότερη η μεταφορά. Τα κιονόκρανα, οι κολώνες και διάφορα μισοτελειωμένα αγάλματα που βρέθηκαν στο χώρο μερικών αρχαίων λατομείων, ενισχύουν αυτή την υπόθεση.
Η τέχνη της κοπής του μαρμάρου σε πλάκες επικάλυψης δημιουργήθηκε στη Μικρά Ασία. Κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους η χρήση λεπτόκοκκου μαρμάρου για ιδιωτικές κατοικίες αυξήθηκε πάρα πολύ.

Συνεχίζοντας την ιστορία του μαρμάρου η μεταφορά των ογκολίθων από το λατομείο στο εργαστήριο ονομαζόταν «λιθαγωγία» ή «κομιδή» και δεν ήταν πάντα εύκολη, γιατί συχνά η απόσταση ήταν μεγάλη και το έδαφος ορεινό και ανώμαλο, ενώ άλλες φορές μεσολαβούσε και η θάλασσα. Συνήθως, για μικρές και οριζόντιες αποστάσεις και για όγκους όχι μεγάλους, χρησιμοποιούσαν φάλαγγες ή ξύλινους κυλίνδρους (κατρακύλια). Από τις πλαγιές των βουνών και γενικότερα από κεκλιμένα επίπεδα η μεταφορά γινόταν πάνω σε ξύλινες σχάρες με τη βοήθεια μοχλών. Στις σχάρες αυτές ήταν δεμένη η μια άκρη σχοινιών τα οποία ξετυλίγονταν σιγά – σιγά από σταθερούς πασσάλους ή δέντρα για να τις συγκρατούν από την απότομη ολίσθηση. Για μεγαλύτερες αποστάσεις με μικρή κλίση χρησιμοποιούσαν τετράτροχες άμαξες που τις έσυραν «ζεύγη βοών ή ημιόνων».

Όσο για τη θαλάσσια μεταφορά που στοίχιζε πολύ φτηνότερα, χρησιμοποιούσαν «φορτηγίδες λιθαγωγούς» και εκεί στοίβαζαν τους μικρότερους όγκους, ενώ τους μεγαλύτερους, για να είναι ελαφρότεροι, τους κρεμούσαν στο νερό από ένα ξύλινο δοκάρι που στηριζόταν σε δύο «αμφίπρυμνες» φορτηγίδες.

Πηγή: Τα ελληνικά μάρμαρα

Θέλετε να μάθετε περισσότερα; Καλέστε μας στο 210-6827496 ή επισκεφτείτε κάποια από τα παρακάτω κοινωνικά δίκτυα για να βρείτε περισσότερες φωτογραφίες και πληροφορίες
– Προσθέστε μας στο Google+
– Ανακαλύψτε μας στο Facebook
– Ακολουθήστε μας στο Tweeter
– Δείτε μας στο Youtube
– Βρείτε μας στο Linkedln
Μάρμαρα Νικολάκη – Όριο μας, η φαντασία σας…